Wist je dat er veel leuke en inspirerende metaforen zijn om in een gesprek of in workshop te gebruiken? Misschien ken je het IJsbergmodel van McClelland of the Hero’s Journey. In dit artikel ga ik in op de vuurtoren als sprekende metafoor voor een ambitie workshop, en hoe je deze ook kunt inzetten voor verandermanagement en voor leiderschap.
Misschien heb je wel eens gewerkt met het IJsbergmodel van McClelland. Een ijsberg toont slechts 10% van zijn massa boven water, terwijl 90% van zijn massa onder het oppervlak verborgen is. In de vorm van een tekening of foto wordt de ijsberg als metafoor gebruikt om de gelaagdheid van mensen of teams aan te geven. Terwijl je kijkt naar zichtbaar gedrag, kennis en vaardigheden, wordt een mens grotendeels gestuurd door onderliggende, onbewuste diepere lagen.
Naast de ijsberg zijn er vele mooie metaforen die je kunt gebruiken als leidraad voor je workshop of gesprek. Een noordpoolexpeditie, een 4-seizoenen moestuin, een zinkend schip, het beklimmen van de mount Everest, of natuurlijk de Hero’s Journey op basis van Joseph Campbell’s werk. Allemaal voorbeelden waarbij je helpt om een kader te scheppen, onder andere te vinden in het Bikablo poster boek.
Voor een van mijn opdrachten was ik op zoek naar een goede vorm om een visuele ambitie neer te zetten. In een aantal workshoprondes gaan we aan de slag met een breed palet aan stakeholders om een gezamenlijke ambitie neer te zetten. Dat is op zich al spannend genoeg, maar we zouden moeten beginnen met een groot blanco papier.
Dat bracht mij op het idee van een vuurtoren als metafoor voor onze workshops, soms terug te vinden bij coaches of facilitators als de ‘lighthouse approach’.
Een vuurtoren is een lichtbaken bedoeld voor schepen die ‘s nachts varen, om hen te helpen veilig navigeren. Als je niks ziet en toch vooruit moet. De hoogste vuurtoren van Nederland, de Lange Jan is bij helder weer op 54 kilometer afstand zichtbaar. Naast een baken voor schepen is een vuurtoren ook een prachtige fysieke landmark in de omgeving. Een inspirerende metafoor voor een baken en een stip op de horizon.
Vuurtoren als een kompas
Om je doelen te realiseren moet je vooruit. Je moet dingen gaan doen. Het probleem echter met de opstartfase van een grote ambitie, een droom of een vernieuwend product is dat er grote onzekerheid bij komt kijken. Er zijn eindeloos veel factoren en risico’s waardoor het onmogelijk is om een gedetailleerd plan uit te stippelen en alle gevaren van tevoren te kennen. En dat kan verlammend werken. De lighthouse approach zegt: soms moet je de details en de twijfels laten voor wat het is. Het is pikdonker en je hebt geen idee wat er om je heen is, maar je hebt een lichtbaken. Dus zet maar gewoon de eerste beste stap in de goede richting. Stop met twijfelen, stap in je boot, en ga roeien. Want verderop zie je meer dan vanuit hier.
Hoe doe je dit in een oefening? Begin met een groot canvas en zet de vuurtoren neer in foto of tekening. Bepaal samen waar de vuurtoren voor staat, wat is het einddoel? Hierin is de vuurtoren baken voor een droom, een resultaat, of big hairy goal. Wees specifiek. Voor sommigen is dit kraakhelder en sommigen zullen meer moeite moeten doen om hun stip op de horizon te beschrijven. Wanneer je deze doelen helder hebt, als groep of als individu dan kun je vervolgens kijken welke stappen je dichterbij dit doel brengen. Je hebt nu geen gedetailleerd plan nodig om vooruit te komen. Je kunt nu elke dag een stap in de juiste richting zetten.
Wat is jouw vuurtoren? Neem je wel eens de tijd om te bepalen waar je heen vaart?
Baken om te volgen
Een andere manier om de vuurtoren in te zetten als metafoor is voor verandermanagement. Je maakt een succesverhaal, product of project zelf een baken. Een succesvolle pilot wordt uitgelicht, toegelicht en gaat actief dienen als voorbeeld voor de rest om te volgen. Belangrijk is om het project groots en zichtbaar neer te zetten en actief het verhaal te delen, om anderen te inspireren. Tijdens een verandering kan ook een persoonlijk verhaal of individu ingezet worden als lighthouse of gids voor andere mensen.
Zijn er goede prestaties of was er een succesvolle werkwijze die je meer in het licht zou kunnen zetten, als voorbeeld voor anderen?
Leiderschap door zichtbaarheid
Een derde interessante invalshoek is om de vuurtoren symbool te stellen voor een vorm van leiderschap. Leiderschap door een baken en een voorbeeld te zijn voor anderen. Hierin verplaats je jezelf in schoenen van de vuurtoren. Stel je hebt talenten en bepaalde expertise ontwikkeld, en je wil anderen hiermee inspireren of helpen. Of je hebt een obstakel overwonnen waar anderen ook mee worstelen. Door jezelf zichtbaar te maken en een transparant voorbeeld te zijn in je manier van werken, dan kunnen anderen met jouw hulp navigeren. Het mooie van deze vorm van leiderschap is dat je er geen mandaat of fte’s voor nodig hebt. Het is practice what you preach, op een zichtbare manier.
Heb je er wel eens over nagedacht waarin jij anderen kunt helpen navigeren?
Een visuele workshop is een leuke, creatieve en effectieve vorm van samenwerken. Mensen begrijpen elkaar beter, verschillende perspectieven komen aan het licht en versterken elkaar. Lees hier meer over wat een visuele facilitator doet.
#visualthinking #visualmeetings #strategy #teamwork #workshoptemplates #motivation #creatieveworkshops #creativeleadership #persoonlijkeontwikkeling #agile #coaching
Puck ten Kate is Visual Consultant, Illustrator and Trainer. Sketchworks is the blog in which she shares theory and experience about innovation and creativity to support bright design.
